Tôm hùm 'bức tử' vịnh Xuân Đài

Lồng tôm “bủa vây”  

Vịnh Xuân Đài được UBND tỉnh Phú Yên quy hoạch diện tích mặt nước biển nuôi tôm hùm là 747ha. Trung bình 1ha nuôi 30 lồng thì vịnh Xuân Đài có “sức chứa” gần 22.500 lồng nuôi, nhưng mới đây đoàn công tác ngành thủy sản Phú Yên có chuyến khảo sát trên vịnh thì “chứng kiến” thực tế số lồng tăng gấp đôi, gần 50.000 lồng nuôi. 

Lồng bè nuôi tôm hùm tràn lan trên vịnh Xuân Đài

Cụ thể, tại vùng nuôi phường Xuân Yên có diện tích là 124ha, số lồng nuôi tôm hùm được phép nuôi là 6.301 lồng, trong đó 3.001 lồng nuôi thương phẩm và 3.300 lồng ương tôm giống. Thế nhưng theo thống kê, báo cáo của UBND thị xã Sông Cầu qua đợt tôm chết do môi trường ô nhiễm vừa qua thì phường Xuân Yên hiện có 534 hộ nuôi lồng bè với tổng số là 15.522 lồng. 

Ông Lê Quang Hiệp, Giám đốc Trung tâm Giống và Kỹ thuật thủy sản tỉnh Phú Yên, cho biết tại vịnh Xuân Đài, số lồng bè đã phân bố hầu khắp mặt nước biển, mật độ lồng nuôi quá dày, cao gấp 2 - 3 lần quy định. Có đợt trung tâm đi kiểm tra chạy ghe phải luồn lách mới vào được giữa vịnh. Hiện lồng nuôi trong vịnh “quá tải” thế nhưng có những bè nuôi đóng mới nằm trên bờ chờ ngày tốt hạ thủy, “trọng tải” mỗi bè chứa 60 - 70 lồng. 

Với số lồng nuôi như vậy hàng ngày có hàng ngàn tấn thức ăn tôm hùm trút xuống vịnh. Ông Trần Văn Tân, một người nuôi tồm hùm ở phường Xuân Yên cho hay: Trung bình mỗi lồng nuôi 70 con tôm hùm (trọng lượng từ 0,6 - 0,8kg/con) một ngày cho ăn 7kg mồi. Với 10 lồng tôm nuôi ăn hết 70kg mồi, tôi nuôi tổng cộng 50 lồng thì mỗi ngày tôm ăn 3,5 tạ mồi. Còn người nuôi 70 lồng thì cho ăn gần 5 tạ mồi. “Đó là cho tôm ăn cá giã (nhiều loại cá trộn chung lại), còn ăn cua, ốc thì đi chợ mua trừ hao vỏ, nếu ăn cua ốc thì 50 lồng nuôi, từ cho ăn 3,5 tạ trừ hao lên thành 5 tạ. Còn 70 lồng nuôi nếu cho ăn cá 5 tạ ăn cua ốc trừ hao lên thành 7 tạ. 

Việc nuôi tôm hùm tràn lan lại chưa có bãi tập kết vỏ cua, ốc đưa lên bờ nên rác thải nuôi tôm hùm đổ trút xuống vịnh

Nuôi tôm hùm tràn lan, quanh vịnh chưa có bãi tập kết vỏ cua, ốc đưa lên bờ nên rác thải nuôi tôm hùm cứ thế đổ trút xuống vịnh “năm này qua tháng nọ” hình thành núi rác khổng lồ dưới vịnh. Cộng với thức ăn từ việc người nuôi ép tôm hùm ăn thừa mứa lâu ngày tạo thành lớp bùn hôi thối, làm xảy ra dịch bệnh. Ông Bùi Văn Tiến, một người nuôi tôm hùm than vãn: Từ sau tết tôm hùm bệnh lai rai, nay tôm chết nhiều hơn, có ngày mỗi bè có 10 con tôm hùm bệnh ngắc ngư. Cũng vì vậy giá tôm hạ, cách đây 1 tháng giá tôm hùm sạ là 1,9 triệu đồng/kg nay còn 1,6 triệu đồng/kg, còn tôm bệnh ngắc ngư thì chỉ 600 đồng/kg. 

Năm ngoái, bệnh trên tôm hùm ở vịnh Xuân Đài làm điêu đứng người nuôi, thời gian cao điểm đã có hơn 1,6 triệu con tôm hùm của 693 hộ nuôi bị chết, có trường hợp thiệt hại đến hàng chục tỉ đồng. Riêng hiện nay, tôm hùm bị bệnh chết còn có dấu hiệu lan rộng khi thời tiết bắt đầu giao mùa nắng nóng.   

Giải pháp nào?

Trước tình trạng ô nhiễm làm tôm chết ngành chức năng có giải pháp “cấp cứu” vịnh. Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Thúy, nguyên cán bộ Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III, có chuyến khảo sát vùng nuôi tôm vịnh Xuân Đài nhận định, vùng này nguồn nước ô nhiễm nặng cần giảm mật độ lồng nuôi để tăng hiệu quả kinh tế, nếu không có giải pháp giảm mật độ lồng nuôi thì tỉ lệ tôm sống đến khi thu hoạch chỉ còn 40%, thậm chí mất trắng. 

Nước ô nhiễm nên lồng nuôi một thời gian bị rong bám dày

Ông Lương Công Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu, cho hay: Hiện địa phương có khoảng 2.140 hộ nuôi tôm hùm. Các vùng nuôi trọng điểm đã được quy hoạch tổng thể, tuy nhiên việc quản lý, sắp xếp lồng, bè nuôi trồng thủy sản hiện nay gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là do tình hình dịch bệnh trên tôm hùm nuôi diễn biến khá phức tạp, nên người nuôi đã di chuyển đến các khu vực chưa được quy hoạch để tránh nguồn nước ô nhiễm. Hầu hết các hộ nuôi tôm hùm trên địa bàn thị xã chỉ mới quan tâm đến việc đầu tư nuôi tôm mà chưa thật sự chú trọng đến bảo vệ môi trường. Vịnh Xuân Đài là di tích thắng cảnh cấp quốc gia nên vùng nuôi tôm hùm ở đây chưa có quy hoạch chi tiết mà chỉ quy hoạch tạm thời dẫn đến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn. 

Ông Nguyễn Tri Phương, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Phú Yên, cho rằng sở này phối với UBND thị xã Sông Cầu kiên quyết giải tỏa, sắp xếp lại lồng, bè nuôi trồng thủy sản đúng số lượng quy hoạch, không để tự phát thả nuôi vượt quá quy định. Đồng thời quản lý chặt chẽ người nuôi sử dụng thức ăn tươi cho tôm hùm phải được xử lý đảm bảo chất lượng, thay thế dần thức ăn công nghiệp để giảm ô nhiễm môi trường, an toàn dịch bệnh. 

Hiện UBND tỉnh đã giao Sở NN-PTNT phối với UBND thị xã Sông Cầu hoàn thành quy hoạch chi tiết mặt nước nuôi trồng thủy sản trên vịnh Xuân Đài sớm nhất để tổ chức sắp xếp, giao mặt nước nuôi trồng thủy sản đúng quy hoạch, không để tái diễn ô nhiễm môi trường làm tôm chết hàng loạt.