Hiệu quả mô hình trồng dưa chuột vụ đông trên hai đất lúa

Sau gần 2 tháng xuống giống, trên cánh đồng xã Lưu Vĩnh Sơn, chúng ta dễ dàng bắt gặp những ruộng dưa chuột xanh mướt. Đây là thành quả của bà con nông dân khi tận dụng đất lúa sau vụ thu hoạch để trồng dưa chuột vụ đông,  không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn tận dụng hiệu quả tài nguyên đất đai, mở ra hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp tại địa phương.
Chia sẻ với chúng tôi, chị Nguyễn Thị Thanh, thôn Kim Sơn, xã Lưu Vĩnh Sơn cho biết: “Trước đây, cánh đồng này thường để trống vụ đông. Từ khi chuyển sang trồng dưa chuột, nhờ năng suất cao và giá cả ổn định nên thu nhập của gia đình tôi đã tăng đáng kể. Với 2 sào dưa chuột này, sau 2 tháng trồng và chăm sóc, sản lượng thu hoạch đạt 2,5 - 3 tấn quả. Với giá bán trung bình từ 9.000 - 12.000 đồng/kg tùy thời điểm, gia đình sẽ thu về gần 10 triệu đồng.”.
Chị Thanh cho biết thêm, cây dưa chuột vụ đông được bắt đầu xuống giống từ đầu tháng 10, sau 40 - 45 ngày cây bắt đầu ra quả và kết thúc thu hoạch trong tháng 12 (dương lịch) để kịp làm đất sản xuất lúa vụ xuân. Qua mấy năm sản xuất, nhận thấy cây dưa chuột dễ trồng, rất phù hợp với đất lúa. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả cao, cần chú trọng các khâu kỹ thuật từ khi làm đất, chăm sóc đến phòng trừ sâu bệnh. Theo đó,  sau khi thu hoạch vụ lúa hè thu, đất được cày xới  kỹ, làm tơi, lên luống, bón lót phân chuồng hoai mục kết hợp vôi bột để cải tạo độ pH. Luống phải cao 15-20cm, được che phủ ni long để giữ ẩm, chống xói khi mưa lớn và chống cỏ dại. Trong quá trình chăm sóc phải kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sớm các loại sâu, bệnh xảy ra mới cho quả đều và năng suất cao. 
Được biết, ban đầu chỉ có vài ba hộ trồng dưa chuột trên đất lúa vào vụ đông. Nhưng vài năm gần, do nhận thấy cây dưa chuột cho thu nhập cao nên đến nay đã có gần 30 hộ trên địa bàn xã Lưu Vĩnh Sơn trồng, tập trung chủ yếu ở thôn Kim Sơn và thôn Xuân Sơn với tổng diện tích trên 4ha. Giống dưa chuột được đưa vào trồng ở đây là các giống dưa chuột lai F1, chịu lạnh tốt, kháng bệnh cao như Thái Lan 786, Nếp 9 được ưu tiên sử dụng. Theo người dân nơi đây, một sào dưa chuột (500m²) có thể cho thu hoạch từ 1,2 - 1,5 tấn quả. Với giá bán trung bình từ 9.000 - 12.000 đồng/kg, sau khi trừ mọi chi phí, người dân có thể thu về từ 5-7 triệu đồng/sào chỉ sau 50-60 ngày trồng.
Là hộ có diện tích trồng dưa chuột khá lớn của thôn Xuân Sơn, ông Trần Văn Hải chia sẻ: “Trên diện tích 5 sào (2.500 m2) ruộng này, cứ 2 vụ lúa tôi lại trồng thêm được một vụ dưa chuột, nhờ vậy, gia đình tôi đã có thêm nguồn thu nhập đáng kể, đủ trang trải cho sinh hoạt và đầu tư thêm vào sản xuất.”.
“Trồng dưa chuột ít tốn chí phí chăm sóc, thời vụ ngắn, nhanh cho thu hoạch, giá trị kinh tế cao hơn nhiều loại cây trồng khác. Không những vậy, sau khi kết thúc vụ dưa chuột trở lại trồng lúa đất được cải tạo, giàu dinh dưỡng nên vụ lúa tiếp theo chúng tôi hầu như không phải bón phân, giảm được nhiều chi phí đầu tư cũng như công chăm sóc” ông Hải cho biết thêm. 
Theo kinh nghiệm của các hộ dân nơi đây, dưa chuột là loại cây trồng rất thích hợp với đồng đất, tập quán canh tác của người dân địa phương, chi phí đầu tư thấp và đưa lại nguồn thu nhập cao. Ban đầu người dân thường đầu tư khoảng 3- 4 triệu đồng/ sào để mua cây tre và lưới để làm giàn cho dưa chuột. Nhưng số tre và lưới đó có thể dùng lại để trồng các vụ dưa sau. Còn tiền mua giống và phân bón cũng không quá tốn kém, việc chăm sóc chủ yếu tận dụng những thời gian nông nhàn của người dân.
Nói về thị trường tiêu thụ, bà con trồng dưa chuột trong vùng cho biết, dưa chuột trồng tại đây chủ yếu được tiêu thụ chủ yếu tại các chợ đầu mối ở Thạch Hà, thành phố Hà Tĩnh và các tỉnh lân cận, đầu ra hiện đang rất thuận lợi.
Theo anh Nguyễn Vũ, Cán bộ phụ trách nông nghiệp xã Lưu Vĩnh Sơn cho biết: "Nhiều năm trở lại đây, nông dân trên địa bàn xã đã mạnh dạn tận dụng diện tích đất ruộng thoát nước tốt để trồng dưa chuột đã và đang đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục tuyên truyền, phối hợp với các đơn vị chuyên môn tăng cường công tác tập huấn kỹ thuật để người dân yên tâm đầu tư sản xuất, hạn chế tình trạng bỏ hoang đất ruộng trong vụ đông, góp phần tạo thêm thu nhập cho bà con nông dân trong xã”.
Có thể khẳng định, mô hình trồng dưa chuột trên đất lúa trong vụ đông của những hộ dân trên địa bàn xã Lưu Vĩnh Sơn đã cho hiệu quả kinh tế cao. Bình quân mỗi sào cũng cho thu nhập từ 5 - 7 triệu đồng. Điều đáng nói, trồng dưa chuột vụ đông không chỉ mang lại thu nhập cao mà còn giúp cải tạo đất, hạn chế cỏ dại và sâu bệnh cho vụ lúa tiếp theo. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự linh hoạt và sáng tạo của người nông dân trong việc khai thác hiệu quả đất đai, mở ra triển vọng phát triển kinh tế mới không chỉ tại xã Lưu Vĩnh Sơn và còn nhiều địa phương khác trong tỉnh.