Hà Tĩnh nhân rộng công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ, hướng tới sản xuất lúa giảm phát thải

Thứ tư - 29/10/2025 15:04

Trước yêu cầu phát triển nông nghiệp xanh, thích ứng biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, Hà Tĩnh đang tiên phong áp dụng công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa. Công nghệ này giúp tiết kiệm nước, tăng năng suất và giảm tới 70% khí mê-tan phát thải, mở ra hướng đi bền vững cho nền nông nghiệp của tỉnh.

Công nghệ mới – bước tiến xanh trong sản xuất lúa Hà Tĩnh

Hà Tĩnh hiện gieo cấy hơn 103.000 ha lúa/năm (2 vụ), đóng vai trò trọng yếu trong an ninh lương thực và sinh kế của hàng vạn hộ nông dân. Tuy nhiên, canh tác lúa truyền thống đang tiêu tốn tới 34 - 43% lượng nước tưới trong nông nghiệp và là nguồn phát thải lớn khí nhà kính, đặc biệt là khí mê-tan (CH₄).
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khan hiếm nguồn nước, việc chuyển đổi sang công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) là hướng đi tất yếu để phát triển nông nghiệp xanh, bền vững. Theo Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ, phương pháp AWD cho phép giữ nước ở mức đủ ẩm, luân phiên giữa các giai đoạn ngập và khô, vừa tiết kiệm nước, vừa giảm đáng kể phát thải CH₄ mà vẫn đảm bảo năng suất ổn định, thậm chí tăng so với canh tác truyền thống.

Các đại biểu tham dự hội thảo đánh giá dự án tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) và định hướng sản xuất lúa giảm phát thải tại Hà Tĩnh.

Hiệu quả rõ nét từ mô hình thí điểm tại Thiên Cầm

Năm 2025, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ phối hợp với Công ty Green Carbon Inc (Nhật Bản) triển khai thí điểm dự án tại xã Thiên Cầm (huyện Cẩm Xuyên) với quy mô 250 ha.
Kết quả cho thấy, số lần tưới nước giảm một nửa mỗi vụ nhưng cây lúa vẫn sinh trưởng tốt. Năng suất vụ xuân đạt 72,5 tạ/ha (tăng 6,15%) và vụ hè thu đạt 37,6 tạ/ha (tăng 3,74% so với ruộng ngập thường xuyên). Đặc biệt, lượng phát thải khí mê-tan giảm tới 70,48% ở vụ xuân và 49,1% ở vụ hè thu – minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của công nghệ AWD trong việc tiết kiệm nước và giảm phát thải.

“Ban đầu bà con còn bỡ ngỡ, chưa tin rằng giảm tưới nước mà lúa vẫn tốt. Nhưng sau khi tham gia mô hình, ai cũng bất ngờ. Nước được điều tiết hợp lý, rễ lúa khỏe, đẻ nhánh nhiều, bông to và chắc hạt hơn, lại tiết kiệm hàng trăm nghìn đồng tiền dầu bơm nước mỗi vụ”, ông Hoàng Kim Túy, Trưởng phòng Kinh tế xã Thiên Cầm chia sẻ.
Ông Túy cho biết, mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn giúp thay đổi tư duy sản xuất của nông dân – từ “sản xuất theo kinh nghiệm” sang “sản xuất dựa trên khoa học và công nghệ”.

Nhân rộng lên 40.000 ha, hướng tới nền nông nghiệp xanh – bền vững

Từ kết quả tích cực bước đầu, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh đang xây dựng kế hoạch trình UBND tỉnh ban hành Đề án nhân rộng công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ trên diện rộng.
Theo kế hoạch, năm 2026, tỉnh sẽ áp dụng công nghệ này trên khoảng 11.000 ha, và mở rộng đạt 40.000 ha vào năm 2030. Trọng điểm triển khai tập trung tại các vùng sản xuất lúa hàng hóa lớn như Đức Thịnh, Đức Thọ, Can Lộc, Cẩm Xuyên, Thiên Cầm, Cẩm Hưng, Kỳ Anh...
Cùng với đó, tỉnh cũng sẽ phát triển mô hình mạ khay – máy cấy, quản lý nước tưới thông minh, thu gom và xử lý 80% phụ phẩm rơm rạ, vỏ trấu để tái sử dụng làm phân hữu cơ, chất độn sinh học, góp phần xây dựng nền nông nghiệp tuần hoàn.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh cùng Ban quản lý dự án kiểm tra, đánh giá mô hình canh tác lúa giảm phát thải vụ hè thu năm 2025 tại xã Thiên Cầm.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh nhấn mạnh: “Canh tác giảm phát thải là yêu cầu tất yếu trong giai đoạn hiện nay, khi phát triển nông nghiệp xanh và ứng phó biến đổi khí hậu trở thành nhiệm vụ trọng tâm. Thành công của mô hình Thiên Cầm là nền tảng quan trọng để nhân rộng toàn tỉnh.”

Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh phát biểu chỉ đạo tại hội thảo

Ông Hải đề nghị các địa phương có lợi thế về sản xuất lúa chủ động đăng ký tham gia, chuẩn bị cơ sở hạ tầng thủy lợi, giống, nhân lực kỹ thuật và kế hoạch cụ thể triển khai vụ xuân 2026. Các mô hình sản xuất cần được tổ chức theo chuỗi, tích hợp đa giá trị, liên kết tiêu thụ sản phẩm và hợp tác với các tổ chức quốc tế, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ, đơn vị phát triển dự án carbon nhằm chứng nhận giảm phát thải.

Các đại biểu tham dự hội thảo thống nhất rằng, nhân rộng mô hình tưới ngập – khô xen kẽ không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập của nông dân, mà còn là bước đi thiết thực trong lộ trình giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp Hà Tĩnh xanh – bền vững – hiện đại.

Trần Hà
Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh