Phát triển hệ thống lương thực thực phẩm thông minh

Ngày 16/7, Đối thoại quốc gia lần thứ hai về Hệ thống Lương thực - Thực phẩm (LTTP) của Việt Nam hướng tới Hội nghị Thượng đỉnh về hệ thống LTTP của Liên Hợp Quốc sẽ diễn ra vào tháng 9/2021  được tổ chức tại Hà Nội.

Sự hiện diện của Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh cùng lãnh đạo các bộ ngành Trung ương, các tỉnh thành, tổ chức chính trị xã hội và đối tác cho thấy Chính phủ Việt Nam đặc biệt coi trọng và cam kết thực hiện việc chuyển đổi và phát triển Hệ thống LTTP Việt Nam minh bạch - trách nhiệm - bền vững trong bối cảnh “bình thường mới”.

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan, Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam (UNRC) Kamal Malhotra và Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam bà Carolyn Turk đồng chủ trì diễn đàn này.

Trong bài phát biểu khai, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh khẳng định: “Chính phủ Việt Nam nhận thức sâu sắc cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia và các tác nhân trong hệ thống lương thực thực phẩm nhằm tạo ra những thay đổi sâu rộng của cả hệ thống.

Việc này sẽ giúp chúng tôi làm tốt hơn công tác xoá đói giảm nghèo, đảm bảo an ninh lương và dinh dưỡng ở các vùng nông thôn, vùng dân tộc thiểu số và nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt là đối tượng phụ nữ và trẻ em. Ngoài ra, cũng là cơ hội để kết nối, phát triển chuỗi giá trị nông sản chủ lực của Việt Nam theo hướng minh bạch, trách nhiệm, bền vững”.

Hiện nay, nông nghiệp Việt Nam có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực, ổn định xã hội và sinh kế cho trên 60% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn và đóng góp14,85% GDP của quốc gia (năm 2020). Mặc dù bị tác động của đại dịch Covid-19 và biến đổi khí hậu, thiên tai, nhưng nông nghiệp Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng dương ở mức 2,68% trong năm 2020.

Ngoài đảm bảo vững chắc an ninh lương thực thực phẩm cho gần 100 triệu dân, nông nghiệp Việt Nam còn có vai trò quan trọng trong Hệ thống lương thực thực phẩm toàn cầu. Năm 2020, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản Việt Nam đạt 41,53 tỷ USD, 6 tháng đầu năm 2021 đạt 24,23 tỷ USD.

Không chỉ quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, Chính phủ Việt Nam cũng đề cao vai trò quan trọng của công nghệ số và đổi mới sáng tạo trong việc tăng hiệu quả trong sản xuất, năng suất, an toàn thực phẩm và phân phối, đồng thời kết nối người sản xuất trực tiếp với người tiêu dùng.

Ngoài ra, Việt Nam cần giảm thiểu thất thoát và lãng phí lương thực thực phẩm, tạo khả năng phục hồi cao hơn cho chuỗi cung ứng nông sản; tăng cường tuyên truyền, thúc đẩy tiêu dùng xanh và bền vững - một giải pháp hữu hiệu để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, hướng đến phát triển bền vững.

Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam Kamal Malhotra nhấn mạnh, Việt Nam là một tấm gương sáng trong câu chuyện giảm nghèo. Từ một quốc gia thu nhập thấp, thiếu lương thực phẩm cho người dân, trước năm 90, nhưng Việt Nam ngày nay đã có thể sản xuất đủ lương thực thực phẩm cho người dân ăn 100 triệu dân và phần sản xuất dôi dư cũng có thể phục vụ tốt cho từng đó dân số trên thế giới.

Theo ông Kamal, an ninh dinh dưỡng vẫn là một vấn đề nan giải chủ yếu do chế độ ăn uống thiếu lành mạnh và thực phẩm không an toàn. Suy thoái môi trường do khai thác tài nguyên quá mức và sử dụng hóa chất ngày càng trở nên báo động. Bất bình đẳng trong phân chia lợi ích, mất khả năng thu hút lao động trẻ, thiếu khả năng kết nối thị trường cũng như khả năng quản trị sản xuất chế biến và luân chuyển hàng hóa yếu làm giảm khả năng cạnh tranh của ngành nông nghiệp và thực phẩm.

“Cần có tầm nhìn chiến lược định hướng để có sự chuyển đổi mang tính cách tân trong hệ thống lương thực để hướng tới chế độ ăn lành mạnh cho trẻ em, nâng cao nhận thức, đưa ra cam kết để có những hành động tập thể giữa các bên liên quan để đảm bảo các tác nhân trong chuỗi cung ứng bao gồm chính phủ các cấp, người nông dân, các hộ gia đình, HTX, khu vực tư nhân, đối tác phát triển… tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp.

Từ đó, Việt Nam có thể đóng góp ý kiến, ý tưởng để xác định giải pháp, hành động, chỉ số đo lường để bảo đảm tham gia vào quá trình chuyển đối mạnh mẽ của hệ thống lương thực toàn cầu”, Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho biết thêm.

Phát triển hệ thống lương thực thực phẩm thông minh

Trong khi đó, bà Carolyn Turk - Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam nhận định: “Ngành nông nghiệp, với sự tăng trưởng vượt bậc trong ba thập kỷ qua đã đóng vai trò trung tâm trong những thành công trong giảm nghèo, an ninh lương thực và bình ổn xã hội của Việt Nam. Từ tình trạng thiếu thốn lương thực, Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất khẩu hàng đầu về gạo, cà phê và thủy sản.

Tuy vậy, ngành cũng đang phải đối diện với nhiều thách thức mà nếu không giải quyết sẽ đặt quốc gia vào tình trạng rủi ro không thể hoàn thành các mục tiêu phát triển bền vững. Trước hết, đây là ngành đứng thứ ba về mức độ phát thải khí nhà kính. Thứ hai, các hoạt động sản xuất nông nghiệp cực kỳ dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu. Thứ ba, an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn là vẫn đề lớn đối với sức khỏe cộng đồng và thương mại.

Giờ là lúc để ngành nông nghiệp tự chuyển đổi sang trạng thái xanh, bền vững và bao trùm hơn. Ngân hàng Thế giới và các đối tác phát triển khác sẵn sàng phối hợp với Chính phủ và khối tư thúc đẩy quá trình chuyển đổi này”.

Mỹ là quốc gia tham gia Hội nghị Thượng đỉnh về hệ thống LTTP và bà Sarah Gilleski, Tùy viên nông nghiệp, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam cho biết Mỹ rất ủng hộ Hội nghị thượng đỉnh này và đánh giá cao việc Việt Nam tổ chức Đối thoại quốc gia, để phía Mỹ chia sẻ suy nghĩ của mình về việc tạo ra nền nông nghiệp bền vững, minh bạch và có trách nhiệm. Bà Sarah cho biết thêm, Mỹ cũng tổ chức Đối thoại Quốc gia giống như Việt Nam.

“Chúng tôi đánh giá cao một số quốc gia  dành thời gian để lắng nghe lẫn nhau. Điều mà chúng tôi đang tìm kiếm là làm việc với Việt Nam về các xu hướng đặc biệt và thay đổi sứ mệnh đổi mới nông nghiệp vì khí hậu. Đây là một sáng kiến mới mà Mỹ và UAE muốn các nước khác chia sẻ, nhằm đổi mới cùng với phát triển dành riêng cho nông nghiệp nhằm giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu”, Tùy viên nông nghiệp, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam chia sẻ thêm về khả năng hợp tác trong tương lai của 2 nước.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết: “Chúng ta cần hỗ trợ tổ chức nông dân ở cấp cơ sở làm nòng cốt cho liên kết chuỗi giá trị nông nghiệp, đảm bảo cân đối lợi ích của các tác nhân trong chuỗi; phát triển các hình thức hợp tác công - tư đa dạng để thu hút đầu tư tư nhân thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị nông sản có trách nhiệm, minh bạch và bền vững.

Nhân rộng các sáng kiến của các tổ chức nông dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ ở cấp cơ sở trong kết nối chuỗi giá trị, đảm bảo tiêu thụ nông sản cho nông dân một cách minh bạch và công bằng, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng, giảm phát thải khí nhà kính, ứng dụng thành tựu mới của công nghệ 4.0 để phát huy tối đa giá trị đa tích hợp cả về kinh tế, văn hóa, xã hội, cảnh quan, môi trường của nông sản”.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, Việt Nam cần có những hành động cụ thể để đẩy mạnh hợp tác, kết nối thêm nguồn lực hỗ trợ, để thúc đẩy hình thành và phát triển Hệ thống lương thực, thực phẩm thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu và hướng đến các mục tiêu bền vững.

Sau Hội nghị Thượng đỉnh, Việt Nam sẽ xây dựng lộ trình chuyển đổi Hệ thống Lương thực - Thực phẩm để triển khai thực hiện và rà soát tính phù hợp của Hệ thống LTTP với tiếp cận đa ngành, đa cấp đối với các chính sách và chương trình hiện nay có liên quan.

Trong quá trình  thực hiện rất cần sự tham gia hợp tác, hỗ trợ và đồng hành của các Bộ ngành, các địa phương, các đối tác, các doanh nghiệp, Hiệp hội, các tổ chức quốc tế, tổ chức NGOs, các nhà khoa học, các chuyên gia, tư vấn và người dân, đảm bảo đạt được các đầu ra về dinh dưỡng - sức khỏe, kinh tế - xã hội và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường, góp phần thực hiện thành công các Mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030.

Tùng Đinh - Quang Dũng/https://nongnghiep.vn/