OCOP tạo đột phá về nhận thức trong sản xuất hàng hóa

Đó là đánh giá của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Nguyễn Xuân Cường tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết chương trình Mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2018-2020. Hội nghị do Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới (NTM) phối hợp cùng UBND thành phố Hà Nội tổ chức sáng nay (23/3), tại Hà Nội.

OCOP là trọng tâm

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, qua hai giai đoạn phát triển kinh tế 2010-2015 và 2016-2020, về tổng thể, chúng ta đã vượt toàn bộ những chỉ tiêu căn cốt của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Chương trình thực sự đã góp phần tạo nên cao trào phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, xây dựng nông thôn mới chỉ có điểm khởi đầu mà không có điểm kết thúc, đòi hỏi giai đoạn sau mục tiêu cao hơn giai đoạn trước. Chính vì thế, trong giai đoạn 2016-2020, chúng ta tập trung vào những nội dung trọng tâm. Đó là thúc đẩy sản xuất, phát triển kinh tế nông thôn và nâng cao đời sống của người dân. Và chương trình OCOP ra đời nhằm thực hiện mục tiêu đó.

“Giờ sản phẩm OCOP ở miền ngược không kém gì ở miền xuôi. Các chủ thể sản xuất từ hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa đã thay đổi trình độ sản xuất hàng hóa. Chúng ta đã có 4.469 sản phẩm đạt từ 3 sao trở lên của 59 tỉnh, thành được xếp hạng cho thấy kết quả chung đó”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Thông tin thêm về kết quả sau 3 năm triển khai chương trình OCOP, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Trần Thanh Nam cho biết, với con số 4.469/6.210 sản phẩm tham gia chương trình được công nhận đạt 3 sao trở lên đã vượt 1,86 lần so với mục tiêu đề ra giai đoạn 2018-2020. Trong đó, 62,2% sản phẩm đạt 3 sao, 36,2% sản phẩm đạt 4 sao và 1,7% sản phẩm tiềm năng 5 sao. Hiện Hội đồng OCOP quốc gia đang tổ chức đánh giá, phân hạng cho 43 sản phẩm OCOP tiềm năng 5 sao được các địa phương đăng ký.

Bên cạnh đó, triển khai chương trình, đã có 2.439/2.961 chủ thể tham gia có sản phẩm được công nhận OCOP, trong đó có 38,3% là hợp tác xã, 27,5% là doanh nghiệp, 31,5% là cơ sở sản xuất, còn lại là tổ hợp tác.

Thông qua thực hiện Chương trình đã khơi dậy được tiềm năng, thế mạnh của các địa phương về sản phẩm đặc sản, ngành nghề nông thôn gắn với lợi thế về điều kiện sản xuất, vùng nguyên liệu và văn hóa truyền thống để gia tăng giá trị sản phẩm OCOP. Đồng thời, từng bước chuyển đổi sản xuất quy mô nhỏ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị khép kín, đặc biệt là gắn với vai trò của các hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Đáng chú ý, nhiều sản phẩm OCOP đã đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp yêu cầu của thị trường. Một số doanh nghiệp, tập đoàn siêu thị lớn đã đặt hàng, ưu tiên các sản phẩm OCOP để đưa vào hệ thống phân phối, hiện đang được tiêu thụ ổn định. Từ đây, chương trình đã góp phần quan trọng trong tạo việc làm cho lao động, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn.

Một thành công quan trọng nữa của Chương trình OCOP là công tác xúc tiến thương mại được các bộ, ngành, địa phương triển khai rất tích cực và hiệu quả. Bộ Công Thương đã nhanh chóng ban hành quyết định quy chuẩn trung tâm/điểm bán hàng OCOP, giúp cho cả nước có trên 142 trung tâm/điểm bán hàng OCOP. Hội chợ, triển lãm OCOP cấp tỉnh, khu vực với hơn 10.000 gian hàng dần trở thành thương hiệu địa phương và điểm đến của du lịch. Hệ thống bán lẻ hiện đại trong toàn quốc (các trung tâm thương mại lớn như hệ thống Central Retail, Saigon Coop, Mega Market...) cũng đã tích cực tham gia tiêu thụ các sản phẩm OCOP.

Bước sang giai đoạn 2021-2025, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết, chương trình OCOP hướng tới mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, có ít nhất 10.000 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn từ 3 sao trở lên, trong đó có ít nhất 3% sản phẩm OCOP đạt 5 sao. Đồng thời, phấn đấu ít nhất có 40% chủ thể OCOP là hợp tác xã và 30% chủ thể là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đặc biệt, có ít nhất 30% các chủ thể OCOP xây dựng được chuỗi giá trị khép kín, gắn với vùng nguyên liệu ổn định.

Tuyệt đối không được làm theo phong trào

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng ghi nhận, đánh giá cao những kết quả của chương trình OCOP đạt được trong thời gian vừa qua. Chương trình đã góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế, làm cơ sở cho việc nâng cao đời sống của người dân nông thôn.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng chỉ ra những điểm hạn chế của chương trình cần khắc phục trong thời gian tới. Đó là sự chủ động vào cuộc của một số địa phương trong thực hiện chương trình còn chậm. Một số địa phương còn có biểu hiện chạy theo phong trào, thành tích, chưa đưa chương trình đi vào thực chất, đặc biệt chưa dựa trên những lợi thế, thế mạnh của các sản phẩm. Do đó,  Phó Thủ tướng đề nghị, đây là vấn đề cần chấn chỉnh.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cho rằng, qua thời gian triển khai cho thấy, các giải pháp hỗ trợ đối với chủ thể OCOP vẫn chưa thực sự được quan tâm, đặc biệt là để nâng cao về năng lực quản trị, chế biến và thương mại sản phẩm. Nhiều sản phẩm chỉ quan tâm đến mẫu mã bao bì nhưng chưa chú trọng vào yếu tố chất lượng. Đi cùng với đó, quy mô sản phẩm OCOP còn khiêm tốn. Công tác xúc tiến thương mại còn manh mún, thiếu tính đồng bộ, chưa tạo được điểm nhấn nổi trội đặc sắc để tạo hình ảnh, thay đổi nhận thức của người tiêu dùng đối với sản phẩm và thương hiệu OCOP,...

Để khắc phục những khó khăn trên, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và PTNT cần chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành khẩn trương hoàn thiện hồ sơ của Chính phủ trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Từ đây, để có những nội hàm, những nguồn lực để tập trung cho các chương trình khác, trong đó có chương trình OCOP.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, cần tiếp tục xác định chương trình OCOP là chương trình phát triển kinh tế nông thôn trọng tâm, cần được ưu tiên trong chính sách phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn phát triển bền vững. Do vậy, Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương cần tập trung quyết liệt, đã quyết liệt rồi cần quyết liệt hơn để thực hiện chương trình này.

Tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng lưu ý, trong quá trình triển khai chương trình OCOP, tuyệt đối không được làm theo phong trào mà phải trên cơ sở cung - cầu. Và vấn đề “cầu” ở đây không chỉ của thị trường trong nước mà còn là thị trường của khu vực và quốc tế.

Ngoài ra, cần chú trọng tổ chức các loại hình kinh tế tham gia chương trình OCOP, trong đó cần ưu tiên hỗ trợ một cách thực chất hơn, đặc biệt là cho các hợp tác xã, doanh nghiệp. Phó Thủ tướng cho rằng, hợp tác xã và doanh nghiệp phải giữ vai trò là động lực, là đầu tàu trong việc liên kết các hộ nông dân trong chuỗi giá trị khép kín, từ cung ứng dịch vụ đến tổ chức sản xuất, chế biến, bảo quản, tiêu thụ, tìm kiếm thị trường.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng cũng đề nghị cần tập trung các giải pháp để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, thúc đẩy chế biến sâu, liên kết và gắn với các vùng nguyên liệu địa phương để hình thành các chuỗi giá trị hoàn chỉnh, tạo ra sản phẩm OCOP đặc sắc có giá trị cao. Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, quảng bá một cách bài bản, đồng bộ và thường xuyên quản lý giám sát sản phẩm OCOP, xây dựng thương hiệu OCOP quốc gia làm cơ sở để thúc đẩy và tiếp cận thị trường quốc tế.