Tái cơ cấu ngành lúa gạo và cà phê Giá cà phê sụt sùi, nông dân vẫn sống khỏe nhờ sản xuất theo liên kết

Cây ăn trái trồng xen bù cà phê

Những ngày này, khi nhiều hộ dân trồng thuần cà phê đang đứng ngồi không yên vì giá lên xuống thất thường thì gia đình ông Đỗ Văn Toàn (xã Nam Hà, huyện Lâm Hà, Lâm Đồng) vẫn “bình chân như vại”.

Cúi khom mình dưới tán cây bơ Booth, ông Toàn mở cánh cửa nhỏ rồi chui vào vườn cà phê của gia đình.

Chỉ tay về những gốc cây, nông dân này thổ lộ: “Từ cà phê đến cây bơ, cây nào cũng tươi tốt, trái nhiều. Mấy năm nay, nhờ có cây bơ kết hợp cà phê nên kinh tế gia đình luôn được đảm bảo”.

Gia đình ông Toàn canh tác cà phê trên diện tích vườn 1,6ha. Cây trong vườn đều đã bước sang năm thứ 17 và vẫn cho gia đình thu hoạch đều đặn trên 2 tấn nhân/năm.

Năm 2017, ông được chọn tham gia phát triển cà phê bền vững của dự án VnSAT vì vườn được tổ chức bài bản với cà phê xen bơ.

Theo đó, gia đình được dự án VnSAT hỗ trợ phân bón, kỹ thuật chăm sóc, thuốc bảo vệ thực vật trong thời gian 1 năm. Hết thời hạn, dự án ngưng hỗ trợ nhưng với những gì tiếp thu được, ông Toàn tiếp tục thực hiện sản xuất quy trình mới và hiệu quả vườn cứ thế tăng lên.

Nhìn những quả bơ lúc lỉu trên cành, ông Toàn cho hay: Trong niên vụ năm 2019, gia đình thu về 8 tấn bơ.

Với giá bán thời điểm đó ở vào khoảng 25.000-27.000 đồng/kg, cho thu nhập trên 200 triệu đồng. Khoản tiền đó cộng với nguồn thu từ cà phê đã giúp gia đình “sống khỏe” dù giá cà phê bấp bênh.

Năm nay, gia đình tổ chức chăm bón bằng phân vi sinh, làm cà phê và bơ sạch nên dự kiến giá các nông sản này sẽ tăng cao, khoảng 10 tấn bơ, 2 tấn cà phê nhân.

Trong khi đó, gia đình ông Phạm Công Hải (ngụ thôn 9, xã Nam Bình, huyện Đăk Song, Đăk Nông) cũng duy trì kinh tế ổn định với mô hình vườn cà phê xen sầu riêng. Ông Hải có 0,5ha thực hiện mô hình sản xuất bền vững của dự án VnSAT. Từ năm 2018, gia đình ông được hỗ trợ 100% chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật.

“Năm vừa rồi, sầu riêng trong vườn cho thu nhập trên 100 triệu đồng. Diện tích cà phê được VnSAT hỗ trợ cũng phát triển mạnh nên năng suất rất cao, thu nhập ổn định”, ông Hải thổ lộ.

Liên kết sản xuất bền vững theo chuỗi

Xác định cà phê là cây trồng chủ lực nên ngoài việc trồng xen để vượt qua giai đoạn khó khăn về giá cả, gia đình ông Hải cũng hướng đến liên kết sản xuất bằng cách tham gia vào HTX ở địa phương.

Theo ông Hải, với tổng diện tích cà phê lên đến 6ha, mỗi năm, gia đình thu về hàng chục tấn nhân nên cần phải có sự hợp tác sản xuất với HTX hoặc doanh nghiệp mới có thể phát triển một cách vững mạnh.

Nghĩ vậy nên ông đã đăng ký trở thành thành viên của HTX Nông nghiệp Đoàn Kết (xã Nam Bình, huyện Đăk Song, Đăk Nông).

Theo VnSAT Lâm Đồng, thời gian qua, dự án đã hỗ trợ cơ sở hạ tầng, xây dựng, nâng cấp được 22,26km đường giao thông nông thôn cho 10 tổ chức nông dân. Xây dựng 8 nhà kho hỗ trợ 8 tổ chức nông dân với tổng diện tích 1.392m2, tổng sức chứa ở vào khoảng 2.783 tấn và xây dựng 6 sân phơi cà phê cho 4 tổ chức nông dân với tổng diện tích khoảng 3.962m2, năng lực phơi gần 80.000 tấn tươi/lần.

Ông Hải chia sẻ, từ khi tham gia vào HTX, việc sản xuất cà phê của gia đình đã được hỗ trợ nhiều về kỹ thuật lẫn khâu chế biến, tiêu thụ nông sản.

HTX Nông nghiệp Đoàn Kết được dự án VnSAT hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, kho bãi, máy sơ chế, chế biến cà phê nên sau khi thu hoạch, ông Hải được hưởng lợi nhiều.

“Tham gia vào HTX được dự án VnSAT hỗ trợ nên việc xịt thuốc, bón phân cho cây trồng cũng được đào tạo một cách bài bản.

Thực hiện đúng kỹ thuật, đúng liều lượng nên cây xanh hơn, đẹp hơn, tán rộng và trái nhanh lớn hơn.

Việc sản xuất cũng trở nên dễ dàng hơn vì các thành viên trong HTX luôn trao đổi kinh nghiệm, giúp đỡ lẫn nhau”, ông Hải cho biết.

Bà Phan Thị Lan (ngụ thôn 9, xã Nam Bình, huyện Đăk Song, Đăk Nông) thì cho hay, việc tham gia vào HTX Nông nghiệp Đoàn Kết ở địa phương đã giúp bà vững tin trong quá trình sản xuất.

Các thành viên trong HTX được tập huấn kỹ thuật canh tác và có thể trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau nên việc làm vườn đỡ vất vả.

“Trước đây, chúng tôi làm theo truyền thống nên cắt cành, tỉa cành, chăm bón… theo thói quen, hiệu quả không cao.

Khi tham gia HTX, được đào tạo thì cách làm cũ được cải thiện. Cách làm trước đây 1ha gia đình chỉ thu về được 3 tấn nhân/năm.

Nhưng với cách làm mới do dự án VnSAT hướng dẫn, một năm sau khi áp dụng quy trình, vườn đã cho năng suất lên 3,5 tấn/ha và đến nay đã tăng lên 4 tấn nhân/ha”, bà Lan cho hay.

Cũng theo bà Lan, nhờ liên kết sản xuất trong HTX nên việc thu hoạch cà phê phải tuân thủ quy trình mới. Chỉ thu hái trái chín và mang về sơ chế chế biến bằng các máy móc hiện đại tại HTX nên chất lượng cà phê được tăng cao.

Trong mùa vụ năm 2019, từ cách làm này mà gia đình bà thu về 8 tấn nhân cà phê và bán được với giá 33.000 đồng/kg, thu về hàng trăm triệu đồng.

Trong khi đó, gia đình ông Đỗ Văn Toàn cũng tham gia vào Tổ hợp tác sản xuất cà phê bền vững Nam Trưng (xã Nam Hà, huyện Lâm Hà, Lâm Đồng) để liên kết sản xuất các sản phẩm cà phê sạch. Hiện nay, tổ hợp tác này đang được dự án VnSAT hỗ trợ phát triển và thực hiện nâng cao năng lực thu hoạch, sơ chế, chế biến. Đặc biệt hướng đến sản xuất các sản phẩm cà phê chất lượng cao.

Theo ông Tạ Quang Việt, Tổ trưởng tổ hợp tác sản xuất cà phê bền vững Nam Trưng, Tổ hợp tác thành lập vào cuối năm 2016 với 60 thành viên ban đầu. Hiện nay, với mục đích hợp tác, là trao đổi kinh nghiệm trong sản xuất cà phê nên số thành viên đã tăng lên thành 105, với tổng diện tích sản xuất trên 300ha.

“Các thành viên có chung hướng hợp tác, trao đổi kinh nghiệm về kỹ thuật canh tác cũng như đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm. Chúng tôi định hướng nâng cấp lên thành hợp tác xã trong thời gian tới để tạo thương hiệu cũng như cơ chế để làm việc với các doanh nghiệp lớn bên ngoài”, ông Tạ Quang Việt chia sẻ.

Ông Phạm Hùng Vỹ, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án VnSAT Đăk Nông:

Thời gian qua, dự án đã hỗ trợ thành lập và phát triển 56 tổ chức nông dân là các tổ hợp tác và HTX. Trong đó hỗ trợ thành lập mới 43 tổ chức nông dân còn lại 13 tổ chức là kế thừa và phát triển.

Căn cứ kết quả đánh giá mức độ áp dụng phát triển cà phê bền vững của các tổ chức nông dân, dự án đã xem xét, hỗ trợ cho 11 tổ chức nông dân về cơ sở hạ tầng, 13 tổ chức nông dân về hàng hóa, thiết bị.