Khi thuốc không bảo vệ người

Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, nguy cơ khó lường.

Đáng lưu ý, nhiều người trong nhóm nguy cơ là những người không trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp. Trước đó,Viện cũng đã thực hiện một nghiên cứu trên 243 người ở vùng có nguy cơ cao cho thấy có tới gần 85% người nông dân tiếp xúc với thuốc bào vệ thực vật (BVTV) có nguy cơ cao cần phải đi làm tiếp các xét nghiệm. Với những người có nguy cơ cao sẽ có những triệu chứng dễ thấy như nôn, nhức đầu, chóng mặt, đổ mồ hôi... nếu không phát hiện và điều trị sẽ chuyển sang mãn tính gây nên rối loạn thần kinh, mất ngủ, kém trí nhớ, mờ mắt, giảm thính lực, suy nhược cơ thể. Ở phụ nữ dễ gặp tai biến sảy thai, đẻ non, gây dị tật bẩm sinh ở trẻ, ung thư...

Kết quả sàng lọc nói trên có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xây dựng danh mục thuốc BVTV và đưa ra các hướng dẫn sử dụng hợp lý nhằm bảo vệ sức khỏe người dân. Trước kết quả khá bất ngờ này, PGS.TS Doãn Ngọc Hải- Viện trưởng Viện Sức khoẻ nghề nghiệp và môi trường cho biết, dù diện nghiên cứu rất hẹp song kết quả này cũng khá giật mình và là lời cảnh tỉnh đối với tất cả người dân. Bởi trên thực tế, việc hấp thụ thuốc BVTV xảy ra khi hít phải, uống phải hoặc tiếp xúc qua da và niêm mạc, do đó nhiều người dù không tiếp xúc trực tiếp với thuốc trừ sâu nhưng trực tiếp sử dụng các sản phẩm rau, hoa quả còn tồn dư lượng thuốc trừ sâu hoặc hít phải đều bị nhiễm.

Việc lạm dụng thuốc BVTV đã nhiều lần được cảnh báo. Thuốc BVTV là hóa chất độc hại được sử dụng trong nông nghiệp, nó như con dao hai lưỡi, bảo vệ hoa màu nhưng gây ảnh hưởng môi trường và cả cho người. Cụ thể thuốc gây độc hại cho người và gia súc, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cộng đồng, làm ô nhiễm môi trường, diệt cả côn trùng và vi sinh vật có ích, từ đó tạo điều kiện cho dịch bệnh phát triển, bùng phát mạnh hơn. Dùng thuốc không đúng kỹ thuật cũng nhanh chóng tạo nên tính kháng thuốc của sâu bệnh; làm giảm chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản trên thị trường. 

Dù được sử dụng tràn lan nhưng có một nghịch lý là những người trực tiếp sản xuất cũng vẫn mơ hồ về tác hại của thuốc với sức khỏe của chính họ và cộng đồng. Với tâm lý muốn phòng ngừa dịch hại, diệt sâu nhanh, hiệu quả, nên không ít nông dân tự ý tăng liều lượng, sử dụng thuốc ngoài danh mục. Nhiều vùng sản xuất, lượng thuốc BVTV được sử dụng gấp 2 - 3 lần so với bình thường, với liều lượng, độc tính cao (vượt mức khuyến cáo). Hiện người sản xuất chỉ quan tâm đến năng suất, mà chưa quan tâm đến việc bảo vệ sức khỏe của chính mình và người tiêu dùng, không đảm bảo thời gian cách ly khi phun thuốc BVTV.

Điều đáng nói là thuốc BVTV đang bị buông lỏng quản lý đã lâu, người dân có thể dễ dàng mua thuốc BVTV, thậm chí là giá rẻ về sử dụng mà không có khuyến cáo sử dụng, hướng dẫn sử dụng một cách đầy đủ, chi tiết. Hiện thuốc BVTV chủ yếu nhập khẩu trực tiếp hoặc nhập khẩu hoạt chất về gia công, đóng gói chiếm trên 90%, trong đó thị phần nhập khẩu trên 70% từ Trung Quốc. Người nông dân vừa không đủ kiến thức, vừa không đủ thông tin để phân biệt các loại thuốc BVTV cũng như đâu là thuốc thật, đâu là thuốc giả. 

Cho dù Bộ NNPTNT đã ban hành Danh mục “Quy định các loại thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng trên rau quả”, nhưng trong thực tế hiện nay ở nhiều địa phương vẫn sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật đã bị cấm để phun trừ sâu, bệnh, cỏ dại và bảo quản rau quả không đúng qui định đã dẫn đến hàm lượng các hóa chất độc hại tồn dư quá lớn so với qui định trên các loại rau quả thiết yếu hàng ngày. Việc nhận biết rau quả ngâm hóa chất hay không mắt thường khó phân biệt, song để hạn chế tác hại của các loại hóa chất nông nghiêp độc hại tồn dư trong rau quả thì người tiêu dùng cần tuân thủ các yêu cầu như chỉ nên mua rau quả ở những nơi bán có uy tín, rau quả phải còn tươi ngon, không bị dập lát hư thối.

Các chuyên gia cảnh báo, người tiêu dùng nên hạn chế và không nên sử dụng các loại rau quả trái mùa, hạn chế mua các loại rau quả có bề mặt bóng mượt, các loại quả trái mùa có cuống còn tươi vì đó là các loại rau quả không an toàn do sử dụng các hóa chất độc hại để bảo quản hoặc dùng các hóa chất bảo vệ thực vật có độ độc cao để phòng trừ sâu bệnh. Cần rửa sạch cuống quả vì đây là nơi tích trữ vi khuẩn và hóa chất độc hại…

Trước tình trạng lạm dụng thuốc nói trên, cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng trong việc quản lý các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV; Đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho quần chúng nhân dân, hướng dẫn người dân sử dụng thuốc đúng cách, an toàn. Đặc biệt, người tiêu dùng cũng trông đợi vào việc xây dựng danh mục thuốc BVTV - trên cơ sở kết quả sàng lọc ngẫu nhiên nói trên. Từ đó sớm đưa ra các hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV hợp lý, nhằm bảo vệ sức khỏe con người là trên hết.