Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới thực hiện trên địa bàn tỉnh Lào Cai từ năm 2011 đến nay đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, thay đổi diện mạo khu vực nông thôn, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Đời sống nhân dân khu vực nông thôn được cải thiện rõ rệt, an sinh xã hội ngày càng được đảm bảo; xây dựng nông thôn mới đã trở thành phong trào thi đua sôi nổi các địa phương; trong đó có sự đóng góp tích cực của tiêu chí 11 (hộ nghèo) trong bộ tiêu chí Quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Xóa đói giảm nghèo là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người nghèo, thu hẹp khoảng cách về trình độ phát triển giữa các vùng, địa bàn và giữa các dân tộc, nhóm dân cư. Bởi vậy, những năm qua nhiều dự án, chính sách giảm nghèo, đặc biệt trong đó có 19 Đề án trọng tâm của Tỉnh uỷ Lào Cai được thực hiện đồng bộ đã có tác động hỗ trợ mạnh mẽ giúp huyện nghèo, xã nghèo, hộ nghèo có điều kiện vươn lên thoát nghèo. Kết quả thực hiện các chính sách, chương trình giảm nghèo (Chương trình 30a, Quyết định số 293/QĐ-TTg, Chương trình 135…) đã tạo sự đồng thuận cao của toàn xã hội góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo vùng dân tộc thiểu số. Người nghèo đã được cải thiện từng bước về điều kiện sống, tiếp cận tốt hơn các chính sách và nguồn lực hỗ trợ của nhà nước và cộng đồng cho phát triển kinh tế, tạo việc làm và tăng thu nhập; một số nhu cầu xã hội thiết yếu của người nghèo như: Y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh môi trường, thông tin cơ bản được đáp ứng.
Theo Sở Lao động – Thương binh & Xã hội tỉnh, giai đoạn 2016-2020, chuẩn nghèo thực hiện theo Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg ngày 19/11/2015 của Thủ tướng Chính phủ, hàng năm, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh tham mưu cho UBND tỉnh ban hành kế hoạch và tổ chức rà soát, điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo làm căn cứ để đánh giá xã hoàn thành tiêu chí hộ nghèo. Theo đó tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh theo kết quả điều tra năm 2015 là 34,3% tương đương 53.605 hộ nghèo và 15.600 hộ cận nghèo với tỷ lệ 9,98%; trong đó, hộ nghèo có xu hướng tập trung rõ rệt vào vùng nông thôn, vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XV nhiệm kỳ 2015-2020 với định hướng triển khai đồng bộ các chương trình, giải pháp giảm nghèo bền vững, giảm khoảng cách chênh lệch về đời sống giữa các vùng, các dân tộc, ngày 27/11/2015, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Đề án số 09-ĐA/TU về Giảm nghèo bền vững tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016-2020 với các mục tiêu: Cải thiện và từng bước nâng cao điều kiện sống của các hộ nghèo, hộ cận nghèo, người dân tộc thiểu số thuộc huyện nghèo, xã, thôn đặc biệt khó khăn; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về công tác giảm nghèo ở vùng khó khăn; góp phần thu hẹp khoảng cách chênh lệch về mức sống giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng, các dân tộc và các nhóm dân cư; tạo cơ hội để người nghèo, người cận nghèo, người dân tộc thiểu số ổn định và đa dạng hóa việc làm, tăng thu nhập; tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
Để triển khai có hiệu quả Đề án 09-ĐA/TU về Giảm nghèo bền vững tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016-2020, hàng năm UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện, trong đó đề ra nhiều nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp cơ bản, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng sở, ngành liên quan và giao chỉ tiêu phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo cho các địa phương. Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị, ban, ngành, UBND huyện, thị xã, thành phố đã cụ thể hóa bằng kế hoạch, chương trình, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện theo chức năng nhiệm vụ được giao, đồng thời luôn có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành liên quan trong quá trình thực hiện.
Đặc biệt, xác định năm 2019 là năm "nước rút" có ý nghĩa quan trọng để hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu trong công tác giảm nghèo, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TU ngày 24/5/2019 về giảm nghèo bền vững đối với cho 43 xã nghèo nhất của tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo từ 40% trở lên đến hết năm 2020, tầm nhìn đến 2025, có xét đến năm 2030 với nhiều giải pháp, cơ chế chính sách. Trong đó, nổi bật là các Nghị quyết của Hội đồng Nhân dân tỉnh: Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐND ngày 10/7/2019 về việc sử dụng ngân sách địa phương ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay phát triển kinh tế xã hội tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 40% trở lên trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2019 -2025 với nội dung cốt lõi là ngân sách tỉnh ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh 01 tỷ đồng/xã/năm để cho tất cả các hộ dân trên địa bàn các xã nghèo được vay vốn với lãi suất như hộ nghèo; Nghị quyết số 09/2019/NQ-HĐND ngày 10/7/2019 quy định mức chi đóng bảo hiểm y tế cho người thuộc hộ gia đình cận nghèo trên địa bàn tỉnh Lào Cai để đảm bảo tất cả các hộ cận nghèo được ngân sách tỉnh hỗ trợ 30% kinh phí để mua thẻ bảo hiểm y tế; Nghị quyết về ban hành quy định một số chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai…
Nhờ những chính sách đồng bộ trong công tác giảm nghèo, với quyết tâm và nỗ lực của cả hệ thống chính trị và người dân nỗ lực thực hiện các mục tiêu giảm nghèo cùng với các chính sách của tỉnh nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số; thu hẹp dần khoảng cách về mức sống so với vùng phát triển; nâng cao mặt bằng dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, nhất là cán bộ dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới; công tác lãnh chỉ đạo triển khai các chương trình được thực hiện kịp thời, đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở, 9/9 huyện, thị xã, thành phố đã ban hành nghị quyết, đề án, kế hoạch triển khai chương trình trên địa bàn. Bình quân mỗi năm, tỷ lệ giảm 5,17%/năm (Tỷ lệ giảm nghèo vượt mục tiêu mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, giảm từ 3% -4%/năm), tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh tính đến hết năm 2019 còn 11,46%, hộ cận nghèo còn 9,88%. Từ một tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao đứng thứ 8 trong các tỉnh khu vực Tây Bắc đến nay đã vươn lên đứng thứ 11.
Với những kết quả đạt được trong công tác giảm nghèo cho thấy sự đóng góp tích cực của tiêu chí số 11 (hộ nghèo) cũng như các tiêu chí khác trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới ở Lào Cai: nếu như năm 2016, toàn tỉnh mới chỉ có 22/143 xã đạt chuẩn tiêu chí xây dựng nông thôn mới, chiếm 15,38%; đến năm 2019 do chia tách, sáp nhập địa giới hành chính, tooàn tỉnh đã có 56/127 xã đạt chuẩn tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
Giảm nghèo bền vững
Cho đến nay, giảm nghèo đã trở thành nhiệm vụ, mục tiêu ưu tiên trong quá trình chỉ đạo, điều hành của các cấp ủy Đảng và chính quyền từ tỉnh đến cơ sở; người nghèo nhận thức rõ hơn trách nhiệm của chính bản thân mình và chủ động trong việc tiếp nhận các chính sách và nguồn lực hỗ trợ của nhà nước, cộng đồng để tự vươn lên thoát nghèo.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác chỉ đạo, lãnh đạo ở một số cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa quyết liệt, cụ thể, cá biệt vẫn còn hiện tượng số ít xã sợ thoát khỏi tiêu chí xã đặc biệt khó khăn. Đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo cấp cơ sở thường xuyên thay đổi, ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo và triển khai thực hiện chính sách giảm nghèo ở địa phương. Hoạt động tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức về giảm nghèo ở một số địa phương chưa được thường xuyên; công tác vận động các nguồn lực, nhất la nguồn xã hội hóa còn hạn chế.
Bên cạnh đó, hộ nghèo ở các xã thường chiếm trên 98% là đồng bào dân tộc thiểu số, phong tục tập quán canh tác sản xuất còn lạc hậu, chưa thành hàng hóa; một số bộ phận người dân còn tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước... Nguy cơ tái nghèo còn cao, nhất là khi có thiên tai, dịch bệnh xảy ra. Đặc biệt, tình hình dịch bệnh Covid -19 những tháng đầu năm 2020 diễn biến phức tạp đã ảnh hưởng đến nền kinh tế nói chung và thu nhập của người thuộc hộ nghèo, người thuộc hộ cận nghèo và kế hoạch giảm nghèo nói riêng.
Để góp phần thực hiện thành công Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững trong những năm tiếp theo, tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân từ 3-4%/năm trở lên theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2020-2025 (đến năm 2025 còn dưới 15.000 hộ nghèo), trong đó tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn các huyện nghèo, xã nghèo giảm 6%/năm trở lên; phấn đấu 50% số xã đạt tiêu chí về hộ nghèo. Do đó, tỉnh Lào Cai tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành của chính quyền và vai trò các tổ chức đoàn thể các cấp đến cơ sở đối với công tác giảm nghèo; chỉ đạo các cấp, các ngành trong tỉnh phát huy mọi nguồn lực, lồng nghép có hiệu quả các chương trình, dự án, tập trung giảm nghèo bền vững; hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới nhằm tăng cường cơ sở hạ tầng thiết yếu, tăng cường tính kết nối, phục vụ cho sản xuất và dân sinh ở các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn, các xã biên giới; tăng cường năng lực, tạo điều kiện để người dân và cộng đồng tham gia thực hiện, tạo việc làm công; góp phần giảm rủi ro thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu; thực hiện công tác duy tu bảo dưỡng dựa vào cộng đồng.
Tích cực thực hiện công tác đào tạo nghề, tạo việc làm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng và nhân rộng mô hình giảm nghèo phi nông nghiệp, khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh, đa dạng hóa sinh kế cho người nghèo; hỗ trợ đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài cho lao động thuộc hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số; cung cấp thông tin thị trường lao động, dịch vụ hỗ trợ tìm kiếm, kết nối việc làm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân nhằm giảm tỷ lệ hộ nghèo, tái nghèo, có nguy cơ trở thành hộ nghèo, cận nghèo.
Đẩy mạnh hoạt động truyền thông và giảm nghèo về thông tin với mục tiêu nâng cao năng lực, tăng cường cơ sở vật chất cho hoạt động thông tin cơ sở nhằm nâng cao khả năng tiếp cận của người dân trên địa bàn nghèo; rút ngắn khoảng cách về đảm bảo và thụ hưởng thông tin giữa các vùng miền, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn xã hội về công tác giảm nghèo nhằm khơi dậy tinh thần tự lực vươn lên thoát nghèo và huy động mọi nguồn lực để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững; tăng cường tuyên truyền các trường hợp thành công về giảm nghèo để thúc đẩy nhân rộng và lan tỏa.… Chỉ đạo, triển khai thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo, gắn với việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới./.
Theo Hồng Minh/laocai.gov.vn
